Қоғамдық сананың трансформациясы: Маңғыстау өңірі мен Өзбекстан аумағындағы әулиелер бейнесі негізінде

Абзал  Өмірбай

doi:10.32523/2616-7255-2024-147-2-229-245

Авторлар

Абзал Өмірбай Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0000-0001-7183-6428

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-147-2-229-245

Кілт сөздер:

әулие; жады; медресе; қасиетті; сабақтастық; зиярат; дәстүрлі ислам; мемлекеттік бағдарлама.

Аңдатпа

Мақалада Өзбекстан Республикасы Ташкент, Самарқанд, Бұқара қалалары мен Қазақстанның Маңғыстау өңіріндегі әулиелерді жергілікті халықтың қабылдауы мен зиярат ету әрекеттері бойынша жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижелері баяндалады. Зерттеу барысында әулие түсінігінің түркілер даласына алғаш келуі мен жергілікті халықтың оны қабылдауы, XX ғасырдың бас кезіндегі Кеңес үкіметінің саяси әрекеттерінің сакралды түсінігіне ықпалы, тәуелсіздік жылдарынан бастап Қазақстанның аталған құндылықты қайта қалпына келтіру және жаңғырту бағыттары бойынша атқарылған жұмыстары сарапталды. Әулиелер арасындағы сабақтастықтың өңірлер арасындағы шалғайлыққа, уақыт арасындағы ұзақтыққа қарамастан жүзеге асу негіздері отандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектері негізінде зерттелді. Нақтырақ айтқанда, әулиелер арасындағы сабақтастыққа негіз болған көне медреселер назарға алынды. Халық жадында әулие деп сақталған тарихи тұлғаларға зиярат етушілердің трансформацияланған түсініктерінің өзіндік ұқсастықтары мен айырмашылықтары қарастырылып, әулиелі жерлердің туризм ошағы немесе қаржы табу мекеніне айналу мәселелер зерттелді.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Айтқожақызы Л. Аппақ Ишан Ата. – Алматы: Arna-b, 2021. – 470 б.

Әбдірахманов Б. Бекет-атаның сұпылық жолы. – Алматы: «Нұрлы әлем», 2010. – 248 б.

Бигожин У.З. Этнографический обзор культа Бекет Ата в современном Казахстане // Вестник Евразийского национального университета Л.Н. Гумилева Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение – №1 (130). – 2020. – С. 8-16.

Гулямова Г.С. Своеобразие развития духовной культуры XV-XVI вв. на территории центральной Азии // Россия и мусильманский мир. – №2 (316). – 2020. – С. 101-105.

Егембердиева К.Б., Темирбаева Р.К., Келинбаева Р.Ж., Оразбекова К.С., Хен А.П., Юшина Ю.А., Ғайнулла С.А. Экспедиция «Уникальный Мангыстау» // География и водные ресурсы. – №4. – 2017. – С. 77-85.

Имам Джафар Садык – ученый и святой. [Электронный ресурс] – 2020. URL: https://islam.kz/ru/news/kultura/imam-djafar-sadyk-uchenyi-i-svyatoi-11576/#gsc.tab=0 (қарау уақыты 26.04.2024).

Картова З.К., Ромбаева Р.С., Березин М., Каиров А. Сборник материалов региональной рабочей группы по реабилитации жертв политических репрессий представителей традиционного духовенства по Северо-Казахстанской области (По материалам 1918-1937 гг.). – Петропавловск, 2023. – 174 с.

Қазыналы оңтүстік. Т. 22: 5-кітап: әз әулиелер. – Алматы: «Нұрлы әлем», 2011. – 288 б.

Мавзолей Дониёр пайгамбара. Самарканд тоур. [Электронный ресурс] – 2024. URL: https://www.samarkandtour.com/attractions/dostoprimechatelnosti_samarkanda/mavzoley_doniyor-paygambar.html (қарау уақыты 27.04.2024).

Мырзахметұлы М. Қазақ әдебиетіндегі сопылық таным. – Алматы: «ГИС-print» баспаханасы, 2012. – 184 б.

Назарбаев Н.Ә. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру. URL: https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/press_conferences/memleket-basshysynyn-bolashakka-bagdar-ruhani-zhangyru-atty-makalasy (қарау уақыты 25.04.2024).

Намық К.З.. Қожа Ахмет Йассауи жолы.– Анкара: «Бойут-Таң», 2002. – 960 б.

Сеитов Э.М. Культ почитания святых в среднеазиатском народном исламе на примере комплекса Шейхантаур. г. Ташкент, Узбекистан // Гуманитарный акцент. – №1. – 2018. – С. 68-72.

Тоқаев Қ.К. Ұлттық құрылтайдың «Адал адам-Адал еңбек-Адал табыс» атты үшінші отырысында сөйлеген сөзі. [Электронды ресурс]. – 2024. URL: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-ulttyk-kuryltaydyn-adal-adam-adal-enbek-adal-tabys-atty-ushinshi-otyrysynda-soylegen-sozi-1525727 (қарау уақыты 25.04.2024).

Шығыс философиясы / Бас ред. Нысанбаев Ә. – Алматы: «Жазушы», 2009. – 480 б.