Проблема развития земельных отношений в северном Казахстане во второй четверти XIX – 50-60-х годах XX веков: историографический анализ

Қаирболат Ж.  Нұрбай; Галья А.   Алпыспаева; Хадиша А.   Аубакирова

doi:10.32523/2616-7255-2023-145-4-110-127

Авторлар

Қаирболат Ж. Нұрбай С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті https://orcid.org/0000-0003-2795-3234
Галья А. Алпыспаева С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті https://orcid.org/0000-0002-0672-8292
Хадиша А. Аубакирова С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті https://orcid.org/0000-0001-9133-6471

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2023-145-4-110-127

Кілт сөздер:

жер қатынастары; аграрлық саясат; көшпелі қазақтар; Солтүстік Қазақстан; қоныс аудару; шаруаларды отарлау; тың жерлерді жырту

Аңдатпа

Мақалада ХІХ ғасырдың екінші ширегінен ХХ ғасырдың 50-60 жылдарына дейінгі кезеңдегі Солтүстік Қазақстандағы жер қатынастарының дамуы бойынша тарихнамалық шолу ұсынылады. Ғылыми зерттеуде авторлар мәселені шартты түрде бірнеше кезеңге бөліп көрсетеді, олардың әрқайсысы тақырыптық ерекшеліктерімен ғана емес, сонымен қатар мемлекеттік жер саясатын бағалаудың түрлі ғылыми проблемаларын анықтаумен, оларды бағалау тәсілдерімен де ерекшеленеді. Ғылыми шынайылық пен тарихшылдық қағидаттарына сүйене отырып, авторлар Қазақстанның солтүстік облыстарындағы жер қатынастарын зерттеу тарихын белгілі бір бағыты мен даму динамикасы бар процесс ретінде қарастырады. Тарихи фактілер мен оқиғаларды талдауға авторлар қолданатын жүйелілік тәсілі жер қатынастарын елдің әлеуметтік-экономикалық жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі ретінде зерттеуге мүмкіндік береді. Революцияға дейінгі, кеңестік және посткеңестік авторлардың еңбектерін сыни талдау негізінде қаралып отырған хронологиялық кезеңде Қазақстанның солтүстік өңірінде жер қатынастарын дамыту проблемасы тарихи процестердің сабақтастығы мен үздіксіздігі тұрғысынан, осы проблемаға дәстүрлі және модернистік көзқарастардың арақатынасы тұрғысынан қарастырылып, сондай-ақ жергілікті қазақ халқының осы проблемадағы рөлін бағалау тұрғысынан толық зерттелмеген деген қорытынды жасалады болған аграрлық өзгерістер. Жер қатынастарының тарихын зерттеу қажеттілігі аймақтағы аграрлық жаңғыртудың ерекшеліктері мен салдарын зерделеуге мүмкіндік беретін көшпелі қазақтарды басқарудың жаңа жағдайларына бейімдеу теориясы тұрғысынан негізделеді.