О чем говорят и молчат фотографии? (1926 год в истории советской этнополитической элиты)

Дина Аманжолова

doi:10.32523/2616-7255-2024-147-2-12-32

Авторлар

Дина Аманжолова Ресей Ғылым академиясының Ресей тарихы институты https://orcid.org/0000-0002-1684-2785

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-147-2-12-32

Кілт сөздер:

РСФСР; Қазақ АССР; фотосурет, этносаяси элита; орталық және автономия

Аңдатпа

1920 жылдардың ортасында кеңестік этноұлттық саясаттың дамуында маңызды оқиғалар болды. Бұл оқиғалар РСФСР орталығы мен автономияларындағы этносаяси элиталардың белсенді әрекеттерімен байланысты еді. РКП ОК(б) 1923 жылғы ұлттық республикалар мен облыстардың жауапты қызметкерлерімен болған белгілі IV жиналысынан кейін, 1924 жылы РСФСР Конституциясы қабылданып, автономия Конституциялары әзірленіп, құқықтық, ұйымдастырушылық және басқа басқару тетіктері нақтыланды. 1926 жылдың соңында Мәскеуде өткен "Рысқұлов кеңесі" маңызды рөл атқарды. Ол XII шақырылымдағы ВЦИК-тің III сессиясының жұмыс күндері өтіп, қатысушылар екі фотосуретке түсірілді. Типтік сипатқа ие фотосуреттер кеңестік элитаның халықаралық құрамын ғана емес, сонымен бірге түсіреді. Көрнекі дереккөздерді жариялауға және оларды тиісті тарихи контекске тартуға айтарлықтай назар аударылғанына қарамастан, көп нәрсе "сахна сыртында" қалады. Суреттердегі барлық кейіпкерлер анықталмаған, оқиғалар қатары және олармен байланысты проблемалық өріс қалпына келтірілмеген. Қолда бар жарияланған және мұрағаттық дереккөздермен бірге оларды талдау орталық пен РСФСР автономияларының этносаяси көшбасшылары арасындағы қарым-қатынастың ерекшелігі мен қайшылықтарын, сондай-ақ барлық тараптар бірлесіп шешкен ұлт құрылымы, әлеуметтік және экономикалық даму проблемаларының мәнін неғұрлым көлемді түрде ұсынуға мүмкіндік береді. КСРО-дағы Федеративті құрылыстың тарихы мен ұлттық қайраткерлердің кеңестік мемлекеттіліктің дамуына қосқан үлесі туралы маңызды мәліметтер нақтыланады. РСФСР автономиясындағы, оның ішінде Қазақстандағы аталған кеңестің саяси салдарына үлкен орын берілді.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Аманжолова Д. А. «РСФСР является центральной страной»: проблемы федерализации России в 1920-е гг. // Российская история. – 2022. – № 6. – С. 15-27.

Вехи консолидации. Из опыта партийных организаций Казахстана в решении национального вопроса в 1917–1927 гг. (К 70-летию Компартии Казахстана). Сб. документов. Алма-Ата: Казахстан, 1990. – 230 с.

«Как вести руководство, на что ориентироваться?» Стенограмма совещания секретарей парторганизаций в ЦК ВКП(б) по вопросу о «большевизации национальных кадров». 1926 г. // Исторический архив. – 2015. – № 5. – С. 100–125.

Кыдыралина Ж. У. Казахская интеллигенция и национальный вопрос (XX в.). – Астана: Акад. Гос.упр. при Президенте РК, 2008. – 543 с.

Образование Киргизской автономной ССР. Материалы и документы. – Фрунзе: Облисполком КАО, 1927. – 50 с.

Плоских С. В. Из истории первого противостояния интеллигенции и власти Кыргызстана (сер. 20-х – сер. 30-х годов XX в.) // Вестник КРСУ. – 2008. – Том 8. – № 7. – С. 96-101.

Рыскулов Т. А., Избаиров А. К. Представительство Кыргызстана в Москве при Президиуме Всероссийского Центрального исполнительного Комитета в 1924-1927 гг. // Отан тарихы. – 2020. – №3 (91). – С. 113-127.

Рыскулов Т. Р. Материалы частного совещания националов. Архивные документы. Сост. Казыбек М. – Алматы: Изд-во «Мирас», 2019. – 336 с.

Сарсенбаев Б. С. Новые сведения о «рыскуловском совещании националов» // Вестник КРСУ. – 2015. – Том 15. – № 5. – С. 27 - 31.

Сейткали Мендешев: сборник документов и материалов / Сост. – автор: С. Қ. Шілдебай; сост.: А. Б. Ордаханова. – Алматы: «Полиграфия-сервис и К», 2021. – 590 с.

Тагиров И. «Рыскуловское совещание» и противоборство советского и партийного руководства Татарской республики // Гасырлар авазы – Эхо веков. – 2006. - № 1. - С. 33-43.

III сессия ВЦИК XII созыва. Стенографический отчет. - М.: Издание ВЦИК, 1926. – 891 с.

Ыдырыс Көшкінов: құжаттары мен материалдар жинағы – Идрис Кошкунов: сборник документов и материалов / құраст.: С. Қ. Шілдебай, Р. Е. Оразов. – Алматы: «Полиграфия-сервис и К» баспасы, 2022. – 352 б.

Чеботарева В. Г. Национальная политика Российской Федерации 1925-1938 гг. – М.: ГУ МДН, 2008. – 832 с.

Чеботарева В. Г. И. В. Сталин и партийно-советские национальные кадры // Вопросы истории. – 2008. – № 7. – С. 3-25.

«Что касается государственного строительства, тут, пожалуй, не все еще ясно». Записка И.В. Сталина членам Политбюро ЦК РКП(б). 1923 г. // Исторический архив. – 2019. – № 6. – С. 136-142.