Қазіргі қоғамдағы рухани жатсыну мәселесі: философиялық талдау:  Ғылыми мақала

Назгуль Болатбекова; Гүлнар  Адаева

doi:10.32523/2616-7255-2024-149-4-280-295

Авторлар

Назгуль Болатбекова Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0000-0002-6680-4509
Гүлнар Адаева Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0000-0001-8537-3567

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-149-4-280-295

Кілт сөздер:

иеліктен шығару; рухани иеліктен шығару; руханият; қоғам; құндылық стратегиялары; аксиологиялық талдау; иеліктен шығару формалары

Аңдатпа

Мақала қоғамдық сананы жетілдіруге және рухани тұрғыдан толысқан қоғам құруға ықпал ету мақсатында жатсыну тақырыбын философиялық тұрғыдан талқылауға бағытталған. Жатсыну үнемі қоғаммен, адамзатпен бірге жүретін құбылыс болғандықтан, қазіргі таңдағы жаһандану, технологиялық прогресс және әлеуметтік-мәдени саладағы өзгерістер дәуірінде өзекті философиялық мәселе болып табылады. Бұл мәселені кешенді-жүйелі зерделеуге мүмкіндік беретін философиялық талдаудың маңызы зор. Зерттеуде жатсынулардың ішінде рухани жатсыну күрделі әлеуметтік-философиялық мәселе ретінде зерделенген. Қазіргі қоғамдық өмірдің жеделдетілген қарқынына ілесе алмай, бүгінгі адам өзі өмір сүретін қоғамнан алшақтап, оның бойында қоғамға, қоршаған ортаға деген қажетсіздік, болмыстың мағынасыздығы сезімі пайда болатындығын, нәтижесінде рухани жатсыну формаларының көрініс беретіндігі айқындалған. Жатсыну мәселесі бойынша философияның түрлі кезеңдеріндегі көрнекті өкілдерінің көзқарастары талдана отырып, руханият пен руханилық ұғымының ара-жігін ашу арқылы рухани жатсынуға анықтама берілген. Адам ішкі болмысымен, өзінің руханилығы негізінде өзін-өзі саналы түрде игере алуы маңызды. Қазіргі қоғамдағы жатсыну мәселесі – өзімен және қоршаған ортамен рухани байланысын жоғалту – технологиялық прогресс заманында виртуалды шындық, әлеуметтік медиа және үнемі онлайн режимінде болу иллюзия әлеміне апарып, шынайы өмірден алшақтаудың әсерімен тереңдей түсетіні аксиологиялық талдаулар арқылы айқындалды. Мақалада рухани жатсынуға ықпал ететін факторларға талдау жасала отырып, алдағы зерттеулерде рухани жатсынуды азайтуға және саналы рухани даму жолдарын құруға бағытталған құндылық стратегиялары мен бағдарламаларын жасауға болатыны тұжырымдалады.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Arinova O.T. Philosophical reflections on the phenomenon of virtual reality. Publisher. Proceedings of the 2nd International Scientific Conference «Scientific Research and Experimental Development» (March 02-03, 2023). London, 2023. 383 p.

Абдильдин Ж. Собрание сочинений в пяти томах. Том IV. Практика и отражение. Алматы: Өнер, 2001. 440 с.

Алтаев Ж.А. Жатсыну мәселесі. URL: https://vk.com/wall-29417760_6317 (қаралған күні: 19.12.2023).

Бауман З. Текучая современность. СПб.: Питер, 2008. 240 с.

Гегель Г.В. «Феноменология духа» и ее место в истории философской мысли. М.: Соцэкгиз, 1933. 611 с.

Гегель Г.В. Феноменология духа. М.: Наука, 2000. 495 с.

Есім Ғ. Ебелек философиясы. ҚазҰУ Хабаршысы. Философия сериясы. 2016, №2 (56). 47-54 б.

Есім Ғ. Мұң. Нұр-Сұлтан: «Академия Абай», 2022. 432 б.

Қазақ руханияты: тарихи-философиялық және этномәдени негіздер. Ұжымдық монография. З.К. Шәукенованың жалпы редакциялауымен. Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты 2013. 375 б.

Қазіргі Қазақстанның рухани жаңғыруындағы қазақ философиясының рөлі мен маңызы. Ұжымдық монография. Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2020. 341 б.

Маркс К. Экономическо-философские рукописи 1844 года. М.: Издательство политической литературы. 1955, 663 с.

Нысанбаев А.Н. Глобализация и становление новой философии взаимопонимания// Философия в контексте глобализации. Алматы: КИЦ ИФиП КН МОН РК, 2009. С. 39-89.

Платон Филеб, Государство, Тимей, Критий. М.: Мысль, 1999. 656 с.

Платон. Сочинения: в 4 т. Т. ІІ. Федр: под общ.ред. А.Ф.Лосева и В.Ф.Асмуса. СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2007. 626 с.

Платон. Сочинения: в 4 т. ІІІ. Ч. ІІ. Письма: под общ.ред. А.Ф.Лосева и В.Ф.Асмуса. СПб.: Изд-во С.-Петерб. Ун-та, 2007. 731 с.

Платонов Г.В., Косичев А.Д. Проблема духовности личности // Вестник Московского университета. Серия 7. Философия. 1998, № 3. С. 16-33.

Поппер К. Открытое общество и его враги. Т. 1: Чары Платона. М.: Феникс, Международный фонд «Культурная инициатива», 1992. 448 с.

Сейдімбек А. Қазақ әлемі: этномәдени пайымдау. Оқу құралы. Алматы: Санат, 1997. 464 б.

Скороденок А.В. Феномен отчуждения в рамках социально-философской концепции М. Кастельса. Новополоцк: ПГУ, 2019. С. 274-276.

Тейлор Ч. Секулярный век. М.: ББИ, 2017. 967 с.

Фролова М.И. Гуманизм Эрнста Блоха и вызовы XXI века. Человек. 2017, № 5. С. 132-143.

Хамидов А.А. Человек и его абсолюты: к архитектонике духовности. Қазіргі заманғы руханилық мәселесі. Алматы: Сага, 2007. 128-137 б.

Шәукенова З.К., Нұрмұратов С.Е. Қазақ философиясы тарихы. Ұжымдық монография. Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2016. 392 б.