Қазақ зиялылары; әлеуметтік-мәдени сәйкестілік; Дала өлкесі; білім беру саясаты; отарлау

Қаралымдар: 235 / PDF жүктеулері: 365

Авторлар

Жанар Абсаттарова Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті https://orcid.org/0009-0004-5428-1001
Жанна Мажитова Астана медицина университеті https://orcid.org/0009-0004-5428-1001

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-149-4-177-193

Кілт сөздер:

Қазақ зиялылары; әлеуметтік-мәдени сәйкестілік; Дала өлкесі; білім беру саясаты; отарлау

Жүктеп алу PDF файлын жүктеп алу

Аңдатпа

Мақалада тайпалық дала ақсүйектері көшбасшыларының өмір жолдары материалдарындағы және ХІХ ғасырдың ортасы мен ХХ ғасырдың басындағы қоғамдық-саяси дискурстың сюжеттері негізіндегі империалық кезеңдегі қазақ зиялыларының әлеуметтик – мәдени бірегейлігін қалыптастыру цветлары ашылады. Ресейдің отарлау жағдайындағы байырғы ақсүйектер байланыс пен империялық әкімшілікке қосылу арқылы өз пікірін сақтау үшін шаралар қабылдағаны анықталды.Империалық биліктің практическилық қызметіндегі мәдени айырмашылықтарды еңсеру саясаты жергілікти халыққа қатысты от ақсүйектерінің ресейлік білім беру тәжірибелеріне жүгіну арқылы жүзеге асырылды, бұл они қоғамға біріктіру құралы ретинде қарастырылды. Сонымен қатар, Ресейдің білім берутары институтың ықпалында болған қазақ ақсүйектерінің қалыптасқан бірегейлігі ішкі отарлаудың күрделі әлеуметтік-саяси және мәдени контекстіне: Дала өлкесіне қоныс аудару қозғалысына, либералды реформаалар мен қарсы реформаларға, қоғамдық сананың, саяси және ұлттық радикализмнің өсуіне байланысты дуалды сипатқа ие болды. Зерттеу кезеңінде Ресей империясында болған әкімшілік, әскери және қоғамдық-саяси процестер жүйесине қосылать отырып, империялық сарапсылардың Функциональностьрынок орындай отырып, лек меметтікге режим қызмет ете отыра, ақсүйектер элитасының өкілдері отандастардың мәдениеті мен минез-құлық стратегиирынка қатысатындығын жақсы білді, бұл отаршылдыққа қарсы, белгілі бір дережеде орыстарға қарсы жай-күйдің пайда болуына, ұлттық бірегейліктің нығаюына эмп болды

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Abselemov S.A. Agrarian colonization of the Steppe region in the Russian and Kazakh historiographic tradition (second half of the 19th – early 21st centuries). Omsk, 2019. 26 p. https://doi.org/10.25205/1818-7919-2019-18-8-48-58 [in Russian].

Abuev K.K. Sultan-Gazy Valikhanov. Omsk, 2005. Р. 139–144. https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-148-3-75-90 [in Russian].

Aitmukhambetov A.A. Kazakh employees of the Russian Empire: formation, professional and socio-political activities in the 19th – early 20th centuries. (historical aspect). Semey, 2010. 148 p. [in Russian].

Asylbekov M.X., Seitov E.T. Alikhan Bukeykhan – social-political figure and scientist. Almaty, 2003. 148 p. [in Russian].

Ayupova Z.K., Kusayinov D.O. The Alash movement and the breakthrough of political consciousness in the Kazakh society. Bulletin of the Kazakh humanitarian law Innovation University. 2017. 3(35), 16-25. [in Кazaкh].

Bisenova A., Mukasheva A. Colonial intellectuals: between the enlightenment and representative roles. New Literary Review. 2020. 6(166), 445–449. [in Russian].

Bukeikhanov A.N. Historical destinies of the Kyrgyz region and its cultural successes. Almaty, 1995. 216 p. [in Russian].

Dzherasi R. Window to the East: Empire, Orientalism, Nation and Religion in Russia. Moscow, 2013. 548 p. [in Russian].

Erofeeva I.V. Symbols of Kazakh statehood (late Middle Ages and New Times). Almaty, 2001. 152 p. [in Russian].

Grigor`ev V.V. On Russia's Attitude Toward the East: A Speech Delivered by Professor V. Grigoriev, the Acting Professor. Odessa, 1840. 18 p. [in Russian].

Ibragimov I. Biographical information about Ch. Valikhanov. (Saint-Petersburg, 1904, XL–XLVI p.) [in Russian].

History of Kazakhstan in Russian sources of XVI-XX centuries. Almaty, 2006. 594 p. [in Russian].

Mazhitova Zh.S. Biy Institute: approaches and interpretations in Russian and Kazakh historiography. Monograph. Moscow, 2015, 352 p. [in Russian].

Min'yar-Belorucheva A.P. Typology of historical discourse, Language and text. 2015. T. 2. URL: http://psyjournals.ru/langpsy/2015/n2/Minyar-Beloroucheva.shtml [in Russian].

Mursalim B. Alashorda. Photo album. Almaty, 2012. [in Russian].

Nurkina Zh.B., Churkin M.K., Amanzholuly A.E., Utegenov M.Z. Lichnaya i politicheskaya biografiya G. Personal and political biography of G. Valikhanov in the imperial context of Russian colonization of the XIX – early XX centuries, Bylye gody. 2023. 18(1). 230–238. [in Russian].

Letter from Sultan-Gaza Valikhanov, New time. 5305, 4-6 (1890) [in Russian].

Potanin G.N. Biographical information about Ch. Valikhanov. (Saint-Petersburg, 1904. p. IV–XXXIV) [in Russian].

Prohorov I. Little known, but worthy of attention, Kazakhstanskaya Pravda, 157, 4 (2021) [in Russian].

Sabitov N. Mektebe and madrasah among Kazakhs. (Alma-Ata, 1950, 43 p.) [in Russian].

Shamaxov F.F. School of Western Siberia between two bourgeois-democratic revolutions (1907–1917). (Tomsk, 1966, 191 p.) [in Russian].

Tazhibaev T.T. Pedagogical thought in Kazakhstan in the second half of the nineteenth century. Alma-Ata, 1965. 164 p. [in Russian].

Tol'c V. «Russia's Own East»: Identity Politics and Oriental Studies in the Late Imperial Period. (Moscow, 2013. 336 p. [in Russian].

Proceedings of the Private Meeting convened on May 20, 1907 by the Steppe Governor General on the needs of the Kyrgyz of the Steppe region. Omsk, 1908, 90 p. [in Russian].

Uderbaeva S.K. Kazakh officials of the Turkestan region. Almaty, 2020, 200 p. [in Russian].

Valixanov Ch.Ch. Articles. Correspondence. Alma-Ata, 1947. 151 p. [in Russian].

Yadrincev N.M. Biographical information about Ch. Valikhanov. (Saint-Petersburg, 1904, p. XXXV–XXXIX) [in Russian].

Zametka N. Note by N. Veselovsky. Saint-Petersburg, 1904. p. I–III [in Russian].