ТМД елдеріндегі мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың құқықтық негізін қамтамасыз етудегі дінтану сараптамасының рөлі

Талгат  Темирбаев; Айгерим  Темирбаева

doi:10.32523/2616-7255-2024-148-3-344-358

Авторлар

Талгат Темирбаев Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0000-0001-5285-0339
Айгерим Темирбаева Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті https://orcid.org/0000-0003-3758-1710

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-148-3-344-358

Кілт сөздер:

дінтану сараптамасы; мемлекеттік реттеу; мемлекеттік-конфессиялық қатынастар; ТМД елдері; діни сенім бостандығы

Аңдатпа

Мақалада Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Ресей және Беларусь елдеріндегі мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды реттеудегі дінтану сараптамасының рөлі қарастырылады. Діни қызметті реттейтін заңнамаға жүргізілген талдау және сараптамалық сұхбаттар осы мемлекеттердің әрқайсысында дінтану сараптамасына көзқарастардың жалпы ерекшеліктерін де, анықтауға мүмкіндік береді. Экстремизм мен радикалдануға қарсы күрес контекстіндегі сараптаманың тиімділігін, сондай-ақ оның тұрақтылық пен қоғамдық тәртіпті қолдауға әсерін бағалауға баса назар аударылады. Дінтану сараптамасын жүргізу кезінде ТМД елдерінің алдында тұрған негізгі сын-қатерлер, соның ішінде мемлекеттік бақылау мен дін бостандығы арасындағы теңгерім қажеттілігі анықталды. Мақалада сараптамаға қатысты сын-ескертпелер, оның ішінде оны саясаттандыру және діни бірлестіктердің құқықтарына нұқсан келтіру қарастырылады. Қорытындылай келе, дінтану сараптамасын жетілдіру перспективалары талқыланады, олар мемлекеттік құрылымдар арасындағы үйлестіруді күшейтуді және аймақтағы конфессияаралық бейбітшілікті нығайтуға ықпал ететін тәуелсіз сарапшылардың белсенді қатысуын қамтиды.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Герасименко Ю.В., Ваврух В.В. Организационно-правовые проблемы религиоведческих экспертиз // Религиозная ситуация в российских регионах. – 2014. – С. 53-58.

Грушихина В.А. О понятии религиоведческой экспертизы при расследовании преступлений, связанных с распространением материалов экстремистской направленности // Вестник Восточно-Сибирского института МВД России. – 2015. – №. 1 (72). – С. 37-42.

Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 11 қазандағы № 483-ІV Заңы.

Дінтану сараптамасын жүргізу қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 162 бұйрығы.

Кусаинов Д. Религиоведческая Экспертиза в РК: «Джихад Против Литературы» или Профилактика Экстремизма? – Алматы: Фонд Сорос-Казахстан, 2015. – 16 с.

Материалы полевых исследований. Экспертное интервью с И. Аслановой – председатель Центра религиоведческих исследований Кыргызстана, старший преподаватель кафедры ЮНЕСКО по изучению мировой культуры и религий Кыргызско-Российского Славянского университета. 2021.

О свободе вероисповедания и религиозных организациях в Кыргызской Республике Закон Кыргызской Республики от 31 декабря 2008 года № 282.

О свободе совести и о религиозных объединениях Федеральный Закон от 26 сентября 1997 года N 125-ФЗ.

О свободе совести и религиозных объединениях Закон Республики Таджикистан от 26 марта 2009 года № 489.

О свободе совести и религиозных организациях Закон Республики Беларусь от 17 декабря 1992 г. № 2054-XІІ.

О свободе совести и религиозных организациях Закон Республики Узбекистан от 4 мая 2021 года.

Положение о Государственной комиссии по делам религий Кыргызской Республики от 23 марта 2012 года № 71.

Положение О порядке осуществления деятельности по изготовлению, ввозу и распространению материалов религиозного содержания на территории Республики Узбекистан от 20 января 2014 г. № 10.

Положение об Экспертном совете при Уполномоченном по делам религий и национальностей и порядке проведения государственной религиоведческой экспертизы от 23 июля 2007 г. № 28.

Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан Об утверждении Положения о порядке изготовления, ввоза и распространения материалов религиозного содержания и проведения религиоведческой экспертизы от 14 апреля 2022 г., № 180.

Постановление Правительства Республики Таджикистан Об утверждении Порядка проведения государственной религиоведческой экспертизы от 2 июля 2009 года № 389.

Постановление Правительства РФ О порядке проведения государственной религиоведческой экспертизы от 08.12.2008 г. № 930.

Хаснутдинов Р. Р., Пищулина Я. А. Значение религиоведческой экспертизы по делам об экстремизме //Международный журнал гуманитарных и естественных наук. – 2020. – №. 11-2. – С. 128-132.

Шишкин В.В. Религиоведческая экспертиза как средство противодействия религиозному экстремизму в Российской Федерации //Сибирское юридическое обозрение. – 2015. – №. 2 (27). – С. 72-74.