Дінді академиялық зерттеуде дискурс концепциясы негізіндегі лингвистикалық және философиялық парадигмаларды талдау

Қаралымдар: 59 / PDF жүктеулері: 21

Авторлар

Арайлым Әбубәкірова Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті https://orcid.org/0000-0003-4975-8931
Мейрамбек Шимтемир Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті https://orcid.org/0000-0001-8942-5803
Альбина Дүйсенбаев Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті https://orcid.org/0000-0002-4556-3152

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-149-4-325-341

Кілт сөздер:

дискурс; лингвистика; семиотика; М. Фуко; дискурсивті тәжірибелер; дискурсивті талдаулар; дискурсивті заңдар; регистр; модус

Жүктеп алу PDF файлын жүктеп алу

Аңдатпа

Мақалада тіл білімі мен философия саласында дискурс ұғымына қатысты анықтамалар, зерттеулер мен жетістіктерге шолу жасалып, философиялық және лингвистикалық феномен әрі парадигма ретіндегі дискурстың жаңа талдамасы қарастырылады. Дискурс ұғымына, терминіне қатысты жүргізілген зерттеулерге шолу жасалып, дискурсивті талдау ұғымының жеке бағыт ретінде қалыптасу тарихы талданады. Заманауи ғылым аясында дискурстың термин және ұғым ретінде қолданылу бағыттары көрсетіліп, М. Фуко еңбектері негізінде философиялық қыры айқындалады. Осы орайда М. Фуко теорияларында дискурстың адамдарға қауіптену мен қорқыныш сезімдерін ұялататын мәжбүрлеуші ұстаным, жүйесіздікті реттеуші үлкен күш ретінде қарастырылып, шектеуші, реттеуші үдерістерді жасақтаушы құрал болып түсіндірілетіні де сарапталады. Дискурсивті заңдар негізделетін ережелер қарастырылып, олардың коммуникативті құзіреттілікті қалыптастырудағы рөлі талданады. Дискурсқа тән экстралингвистикалық сипаттардың ықпалы зерделенеді. Дискурс құрылымының макро және микро деңгейлері арасындағы айырмашылық пен байланыс көрсетіледі. Дискурс модустарының түсіндірмесі, жіктемесі беріліп, олардың ерекшеліктері сипатталады. Дискурсивті зерттеулер жүргізіп жүрген мектептер көрсетіліп, олардың әдіснамасына шолу жасалады. Ауызекі дискурстың маңыздылығы мен ерекшеліктеріне назар аударылады. Тілдік қарым-қатынас орнатудағы дискурстың рөлі қарастырылып, тұжырым жасалады.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Arutjunova N.D. Diskurs // Lingvisticheskij jenciklopedicheskij slovar' [Linguistic encyclopedic dictionary]. (Moscow, 1990, 688 p.) [in Russian].

Benvenist Je. Obshhaja lingvistika [General linguistics]. (Moscow,1974, 448 p.) [in Russian]

Borbot'ko V.G. Jelementy teorii diskursa: Uchebnoe posobie. [The elements of the theory of discourse. Didactic material]. (Groznyj, 1981, 113 p.) [in Russian]

Brown, G., & Yule, G. Discourse analysis. – Cambridge: Cambridge University press, 1983. – 304 p.

Demo, Douglas A. Discourse Analysis for Language Teachers. Center for Applied Linguistics. 2001. URL: www.cal.org/ericcll.

Dejk T.A., van. Jazyk. Poznanie. Kommunikacija [Language. Cognition. Communication]. (Moscow, 1989, 307 p.) [in Russian]

Filosofskaja jenciklopedija [Philosophic encyclopedia] http://dic.academic.ru/contents.nsf/enc_philosophy [in Russian]

Fuko M. Arheologija znanija [The archaeology of the knowledge]. (Kiev, 1996a, 208 p.) [in Russian]

Fuko M. Porjadok diskursa // Volja k istine: po tu storonu znanija, vlasti i seksual'nosti. Raboty raznyh let [The order of the discourse]. (Moscow, 1996b, 448 p.) [in Russian]

Hess-Lüttich E. W. B. Texttheorie und Soziolinguistik - eine pragmatische Synthese. Entwürfe zur Anwendung linguistischer Literaturanalyse / Inaug. Diss. – Bonn, 1979. – 320 p.

Karasik V.I. Jazykovoj krug: lichnost', koncepty, diskurs [The language circle: individual, concepts, discourse]. (Volgograd, 2004, 390 p.) [in Russian]

Kibrik A.A. Modus, zhanry i drugie parametry klassifikacii diskursov. Voprosy jazykoznanija, № 2. – 2009. [Modes, genres and other parameters of the classification of discourse. The problems of linguistics, № 2. – 2009] – 3-21 ss. [n Russian]

Oleshkov M.Ju. Osnovy funkcional'noj lingvistiki: diskursivnyj aspekt: ucheb. posobie dlja studentov fak. rus. jaz. i lit. [The basics of functional linguistics: discursive aspect]. (Nizhnij Tagil, 2006, 146 p) [in Russian]

Parret H. Prolégomènes à la théorie de l’énonciation: De Nusserl à la pragmatique. – Berne, Francfort/M., New York, Paris, 1987. – 418 p.

Savel'eva V.V. Hudozhestvennyj tekst i hudozhestvennyj mir: sootnesennost' i organizacija: avtoref. dis…dokt. filol. Nauk [Literary Text and the Artistic World: Relevance and Organization]. (Almaty, 2002, 48 p.) [in Russian]

Serio P. O jazyke vlasti: kriticheskij analiz. v kn: Filosofija jazyka: v granicah i vne granic: Mezhdunar. ser. monogr. T 1. [About the language of the power: critical analysis]. Harkov, 1993, 83-100 pp.) [in Russian]

Serio P. Kak chitajut teksty vo Francii // Kvadratura smysla. Francuzskaja shkola analiza diskursa / Per. s franc. i portug. [How do they read texts in France]. (Moscow, 1999, 14-53 pp.) [in Russian]

Stepanov Ju.S. Al'ternativnyj mir, Diskurs, Fakt i princip. Prichinnosti // Jazyk i nauka konca XX veka. Sb. Statej [Alternative world. Discourse. Fact and principle]. (Moscow, 1995, 35-73 pp.) [in Russian]

Shejgal E.I. Semiotika politicheskogo diskursa [The semiotics of the political discourse]. (Volgograd, 2000, 368 s.) [in Russian]

Tjupa V.I. Analitika hudozhestvennogo. Vvedenie v literaturovedcheskij analiz [The analytics of the artistic. Introduction to the literary analysis]. (Moscow, 2001, 192 p.) [in Russian]

Wodak R. Disorders of Discourse. – London: Longman, 1996. – 200 p.