Түркі елдерінің мифопоэтикалық әлеміндегі «өз және өзге»: aдам бейнесіндегі өзгешелік жер асты әлеміне жататындығының белгісі ретінде

Аңдатпа

Әлем халықтарының мәдениетінде әмбебап құбылыс бар - әлемнің екілік құрылымы туралы идеяларды қалыптастырудағы маңызды элементтердің біріне айналған "өз-өзге" оппозициясы. Түркі халқының мифопоэтикалық ойлауындағы бұл оппозиция адамның табиғатпен, "игерілмеген" кеңістікпен өзара әрекеттесуін көрсетті. "Игерілмеген" кеңістікке төменгі әлемдегі барлық зұлым рухтар жатады. Бұл тұрғындардың зиянды әсерін болдырмау үшін түркілер "өз" аумағының барлық маркерлерін және "өз" адамның визуалды кодын құрастырды. Бұл жұмыста автор дене кемшіліктері бар адамдармен қарым - қатынас жасаудың кейбір дәстүрлі тыйымдарын нақтылау мақсатында "өз" - адамның және "өзгенің" көрнекі сипаттамаларын (рәміздерін) анықтауға тырысады. Мақалада түркі халқының ауызша шығармашылығы мен тыйымдары негізінде түркі фольклорындағы "өз" және "өзгенің" көрнекі бейнелері сипатталған. Құрылымдық-семиотикалық және салыстырмалы әдістерді қолдану адамның визуалды бейнесін түркілердің дәстүрлі мәдениетіндегі "қалыптылықтың" негізгі критерийі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Кейбір тыйымдардың заманауи интерпретациясы логикалық түсініктеме таба алмайды, жаңа уақыттың әсерінен қалыптасқан идеялар бастапқы мағынасын жоғалтады және жаңа интерпретацияға айналады, бұл мәдениетті қабылдаудың бұрмалануына әкеледі, сондықтан да дәстүрлі этикеттегі мәдени ұмытулар барлық уақытта өзекті мәселе болып табылады. Сондықтан түркі халқының мәдени кодын зерттеу, дәстүрлер мен олардың маңызды мазмұнын қайта қарастырудың маңызды кезеңі болып табылады.