Шындыққа ұмтылу - өмір сүру мен жазудың қозғаушы күші ретінде: Міржақып Дулатовтың қызы Гүлнар Дулатованың өмірі мен мемуарлық шығармалары (1915-2013)

Аңдатпа

Мақалада «халық жауы» отбасының мүшесі Гүлнәр Дулатованың естеліктері зерттеліп, сондай-ақ қуғын-сүргінге ұшыраған отбасы мүшелерінің естеліктері арқылы олардың қартаюы қарастырылған. Типологиялық және хронологиялық тұрғыдан талданатын әйелдер 2 түрлі уақыт тіркесіне бөлінеді: 1900 жылдардың басында туған ерлі-зайыптылар – қартаю процессі 1960 жылдарға түскен, және 1920 жылы туған балалар – қартаю процессі 1980 жылдарға түскен. Г.Дулатова 60-тан 95-ке толғанға дейін өмірін репрессияға ұшыраған әкесінің мұрасын жаңғыртуға арнады - зерттеу жұмыстарын жүргізді, мемуарлық кітаптар, мақалалар жазып, сұхбат берді. Бұл жұмыс оның қартайған сайын жазуға деген ұмтылысының мотивациялық негізін анықтауға бағытталған алғашқы әрекетті ұсынады. Жұмыста қуғын-сүргінге ұшырағандардың отбасыларының қартайған мүшелерінің қуғын-сүргін зардаптарымен қалай күрескені және мәжбүрлі түрде үнсіздік пен жеке жарақаттарға қарамастан олардың естеліктері қалай жұмыс істегеніне талдау жасалған. Әділдік пен ерік-жігер Гүлнар Дулатованы және басқаларды жігерлендіріп, рухтандырғаны анықталды. Бұл кітаптар, мақалалар саяси қуғын-сүргін құрбандарына тағзым ретінде жазылды және оларды орындауға міндетті парыз ретінде қабылдады. Саяси қуғын-сүргінге ұшырағандардың бірінші буынына ғана емес, екінші буынына да ауыр тиді. Кейбір жағдайларда саяси қуғын-сүргін құрбандарының үшінші, тіпті төртінші буындарында да жарақаттармен күрес жалғасуда, бұл оларды сталиндік репрессивтіліктің бүгінгі күні де тудыратынын көрсетеді.