Зиярат феноменінің психо-әлеуметтік көріністері
Ғылыми мақала
Қаралымдар: 55 / PDF жүктеулері: 14
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-149-4-296-309Кілт сөздер:
дін философиясы; эрофания; кесене; мазар; зиярат феномені; сакралды зиярат; эзотерикалық зиярат; қажылық туризм; киелі жерАңдатпа
Мақала дін философиясы тұрғысынан әлемдік деңгейде және қазақ қоғамында өзекті болып отырған зиярат құбылысының психологиялық және әлеуметтік мәнін көрсетуге арналған. Зерттеу барысында зияратшылардың жасаған дұға-тілектері, рәсімдері мен діни білім деңгейлеріне талдау жасалады. Мақаланың мақсаты – Қазақстандағы киелі жерлердегі зиярат дәстүрлері мен тәжірибелері туралы эмпирикалық деректерді талдау арқылы зияраттың киелі орындардың дін психологиясы мен философиясы тұрғысынан өзара ықпалын зерттеу, зияратшылардың сезімдерін, ойлары мен үміттерін анықтау. Зерттеу әдіснамасы ретінде дінтанулық, феноменологиялық, психо-әлеуметтік әдістерді қолдана отырып салыстырмалы-сипаттамалық талдаулар жасалады. Алынған нәтижелер киелі жерлерге зиярат ету дәстүрінің психоәлеуметтік мәнінің философиясын анықтауға мүмкіндік беретіндіктен, жұмыс ғылыми-практикалық тұрғыдан маңызды. Зерттеу жұмысының негізгі нәтижесі ретінде зияратшылардың үш принципте зиярат жасайтындығы айқындалды, ол ата-бабасының әруағына құрмет көрсетіп, Құран бағыштау арқылы зиярат жасаса, келесі бір түрі сол бір киелі орыннан тылсым күш, мистикалық құндылықты көріп-сезіну үшін жасалатын эзотериякалық зиярат және тағы бір түрі, киелі орындарды эрофаниялық кеңістік, эротопиялық мекен ретінде қабылдап, сол орынның қасиеттілігін сезініп, физикалық және рухани тазалану үшін жасайтын сакралды зиярат.
Downloads
Әдебиеттер тізімі
Ali Köse ve Ali Ayten Türbeler. Popüler Dindarlığın Durakları, 1. Basım, Timaş Yayınları, İstanbul 2010. s. 14.
Arslanoğlu İ. Bilimsel Yöntem ve Araştırma Teknikleri. Gazi Kitabevi, Ankara 2016. s. 80.
Aysun Özkan. Türbe Ziyaretlerinin Psiko-Sosyolojik Boyutu (Eyüp Sultan Türbesi Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009. s. 21.
Aziz Doğanay. Sultan ⅠⅠ. Murad’ın Vasiyetnamesinin Mezar Mimarimize Te’siri. Geçmişten Günümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyumu, 1999. s. 102.
Emre Y. Türbe Ziyaretlerinin Fert Üzerindeki Etkileri (Bilecik Örneği). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2009. s. 13.
Filiz Nurhan Ölmez ve Şirin Gökmen. İsparta İl Merkez’inde Bulunan Türbeler. Biliğ, Güz 35, 2005. s. 72.
Osman C. Türbe-Mezar Ziyaretlerinde Görülen Hurafeler ve Çözümleri. Geçmişten Günümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyumu, Mezarlık Vakfı Yayınları, İstanbul Kasım 1999. s. 344.
Ünver Günay. Türk Halk Dindarlığının Önemli Çekim Merkezi Olarak Dini Ziyaret Yerleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, Kayseri 2003. s. 9.
Yılmaz Е. Semra Türbe Ziyaretlerinin Sosyolojik Anlamı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2012. s. 10.
Байпаков К.М. Выдающиеся археологические памятники Казахстана. Алматы: Асыл Сөз, 2014. 504 с.
Байпаков К.М. Исламская археологическая архитектура и археология Казахстана. Алматы: Археологическая экспертиза, 2012. 284 с.
Байпаков К.М., Терновая Г.А. Религии и культы средневекового Казахстана (по материалам городища Куйрыктобе). Алматы: БАУР, 2005. 236 с.
Жандарбек З., Муминов Ә. Насапнама. Иасауи жолының тарихы. Шымкент, 2022. 112 б.
Мамраимов А.М. Священные места на Великом Шелковом пути. Алматы, 2009. 288 б.
Массон М.Е. О постройке мавзолея Ходжа Ахмеда Яссави в г.Туркестане. Среднеазиатское географическое общество. Ташкент, 1929. Т. 19. С. 44-45.
Жүктеулер
Жарияланды
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2024 Ф. Камалова, Н. Байтенова, Д. Досмагамбетова, А. Шалдарбекова
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.
