Переосмысление «производства знания» как методологический подход в исторических исследованиях

Жанар    Жампеисова; Карлыгаш  Бижигитова

doi:10.32523/2616-7255-2024-146-1-26-44

Авторлар

Жанар Жампеисова Astana IT University https://orcid.org/0000-0002-1296-8436
Карлыгаш Бижигитова University of International Business https://orcid.org/0000-0002-1076-5213

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-146-1-26-44

Кілт сөздер:

субъектілік, дискурстық талдау, деконструкция, білім өндірісі, Ресей империясы, отаршылдық, шығыстану, әдіснама, әдіснамалық тәсілдер, клишелер

Аңдатпа

Мақала құрылымдық әдіснама аясында «білім өндірісі» мәселелерін зерттейтін шетелдік авторлардың қазіргі еңбектеріндегі теориялық жуықтауларға арналады. Бұл тақырыптың зерттелу тарихнамасы біршама кең. Оның негізі ретінде ғылым мен мәдениет байланысы қарастырылды. Аталған мәселенің басты аспектісі саяси режимдерді ақтауға немесе билік мүддесіне қызмет көрсетуге арналған білім трансформациясын ғылыми талдау болып табылады. Мақалада жаулап алынған территориялардағы империялар мүддесін қамтамасыз етуді қарастырған ғылыми орталар мен биліктің өзара әрекеттесуі туралы зерттеулерге екпін түсіріледі. Ұсынылған мақаланы талдауда эволюциялық теориялар аясында қалыптасқан деректерге, осы күнге дейін колониалды түсіндірме сызбаларды толыққанды қайта қарастыруға назар аударылған. Осыған орай, мақалада дискурс талдаудың теориялық бастамалары талқыланған. Сонымен қатар, Үндістандағы ағылшындардың империялық тәжірибесін қарастырған ғалым Бернар Конның зерттеулеріне басымырақ екпін түсіріледі. Жаулап алу уақыттарында қалыптасқан Қазақстан тарихының кейбір беттеріне қатысты мекемелерді қайта қарастыруа ғылыми жұмыстарға талдау жасалды. Танымал колониалды білімдерді қайта құрылымдау өзектілігі сын тұрғысынан талдауды талап ететін заманауи кең көлемдегі тарихи өңдеулерді қамтыған дәйектерге сүйенеміз. Осыған орай, әсіресе Қазақстан тарихына қатысты шетелдік жұмыстарды сараптау пайдалы болуы мүмкін және ұқсас зерттеулерге қызығушылықты арттыруы ықтимал.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Bhabha Н. К. The Location of Culture. – London: Routledge, 2004. – 440 p.

Campbell Ian W. Knowledge and the Ends of Empire. Kazakh Intermediaries and Russian Rule on the Steppe, 1731–1917. – Cornell University: Itaca and London, 2017. – 273 p.

Cohn S. Bernard. Colonialism and its forms of knowledge. The British in India. – New Jersey: Princeton University Press, 1996. –189 p.

Cooper Frederick. Colonialism in Question: Theory, Knowledge, History. Berkeley: University of California Press, 2005. – 327 p.

Johnson, T., Dandeker C., Ashworth C. Empiricism. // The Structure of Social Theory. Contemporary Social Theory. – London: Palgrave, 1984. – P.24–74.

Knight N. Grigor’ev in Orenburg, 1851–1862: Russian Orientalism in the service of Empire. // Slavic Review. – №1(59). – 2000. – P. 74–100.

Marshall Alex. The Russian General Staff and Asia (1800–1917). – London, New York: Routledge, 2006. – 263 p.

Suman Sett. Putting knowledge in its place: science, colonialism, and the postcolonial. // Postcolonial Studies. – № 4(12). 2009. – P. 373–388.

Бассин М. Россия между Европой и Азией: Идеологическое конструирование географического пространства // Российская империя в зарубежной историографии. – М.: Новое издательство. – 2005. – С.277–303.

Вен П. Фуко совершает переворот в истории // Как пишут историю. Опыт эпистемологии. – М.: Научный мир, 2003. – С. 350–391.

Георги И. Г. Описание всех обитающих в Российском государстве народов: их житейских обрядов, обыкновений, одежд, жилищ, упражнений, забав, вероисповеданий и других достопамятностей: монография в 4 т. Т.2. О Народах татарского племени и других не решенного еще происхождения северных Сибирских. – СПб.: Императорская Академия Наук, 1799. – 178 с.

Миллер Г.Ф. История Сибири: монография в 3 т. под ред. Н.А. Баклановой и А.И. Андреева. – М.: Восточная литература, 2005. — 598 с.

Паллас П.С. Путешествие по разным местам Российского государства по повелению Санкт–Петербургской Императорской Академии наук: монография в 6 т. — СПб.: Императорская академия Наук, 1773 – 1786. – 606 с.

Саид Э. Ориентализм. Западные концепции Востока. – Санкт–Петербург: Русский мир, 2006. – 637 с.

Сартори П., Шаблей П. Эксперименты империи. Адат, шариат и производство знаний в казахской степи. – Москва: Новое литературное обозрение, 2019. – 280 с.

Слезкин Ю. Естествоиспытатели и нации: русские ученые XVIII века и проблема этнического многообразия // Российская империя в зарубежной историографии. – М.: Новое издательство. – 2005. – С. 120–154.

Спивак Ч. Могут ли угнетенные говорить? // Введение в гендерные исследования. – Харьков: ХЦГИ, 2001. – С. 649–670.

Фуко М. Власть и знание // Интеллектуалы и власть. Избранные политические статьи, выступления и интервью. – М.: Праксис, 2002. – 384 с.