Новейшие тенденции в социальной эпистемологии. Эпистемическая несправедливость: Научная статья

Асель Мукашева

doi:10.32523/2616-7255-2024-149-4-245-256

Авторлар

Асель Мукашева Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0009-0009-5900-7489

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-149-4-245-256

Кілт сөздер:

әлеуметтік эпистемология; эпистемикалық әділетсіздік; ізгілік эпистемологиясы; аретология; герменевтикалық әділетсіздік; респонсибилизм; релаебилизм.

Аңдатпа

ХХ ғасырдың екінші жартысы білім теориясы үшін көптеген салалардың жаңаруымен және жаңа мәселелердің туындауымен ерекшеленеді. Ақпараттық теориядағы, лингвистикадағы, кибернетикадағы, неврологиядағы серпілістер және нейропсихологиялық синдромдарды (ми жарақатынан туындаған жағдайлар) зерттеу когнитивті ғылымдарды тудырады. Сонымен қатар, позитивистік көзқарастағы философтар мен постпозитивистер арасындағы демаркация туралы даулар фонында әлеуметтік эпистемология дүниеге келді. Әлеуметтік эпистемология білім әлеуметтануынан бастау алып, философия тарихынан бастау алғанымен, философияның тиісті саласына төңкеріс жасады, инновациялық зерттеу бағдарламасын және сол арқылы жаңа зерттеу саласын туындатты.Әлеуметтік эпистемология саласындағы зерттеулер білімнің әлеуметтік-тарихи алғышарттарын экспликациялаумен ғана шектелмейді, ол тек ғылыми ғана емес, жалпы білімді өндіру, жеткізу және тарату шарттарын нақтылауға бағытталған. Осылайша, бүгінгі таңда танымал зерттеу бағыттарының арасында куәлік білімінің гносеологиясы, эпистемикалық келіспеушілік, әртүрлілік және релятивизм, феминистік гносеология, топтық білімнің гносеологиясы және т.б. Бұл мақала әлеуметтік эпистемологиядағы ең жаңа және ең ықпалды концепциялардың бірі – эпистемикалық әділетсіздіктің генезисі мен талдауына арналған. Эпистемалық әділетсіздік концепциясы негізінен білім-билік қатынасын нақтылайды, сондықтан оны постколониалдық теория, жаңа қоғамдық қозғалыстар теориясы, мәдениеттану және саясат философиясы аясында сәтті қолдануға болады. Осы тұжырымдаманың арқасында зерттеушілер жаңа концептуалды аппаратқа және заманауи проблемаларды зерттеудің тәсіліне қол жеткізе алады, олардың арасында, мысалы, «контр-сараптама» мәселелері немесе заманауи конспирациялық теориялар.

Downloads

Download data is not yet available.

Әдебиеттер тізімі

Coady C.A.J. Testimony and Observation. American Philosophical Quarterly. Vol. 10. No 2, 1973. P. 149-155.

Code L. Toward a `Responsibilist’ Epistemology. Philosophy and Phenomenological Research. Vol. 45. No. 1. 1984. P. 29-50.

Fricker M. Epistemic Injustice: Power and the Ethics of Knowing. Epistemic Injustice: Power and the Ethics of Knowing. Oxford, Oxford University Press, 2007. 208 p.

Fricker M., Peter J.G., Henderson D. The Routledge handbook of social epistemology. New York, Routledge, 2021. 489 p.

Goldman A. I. What is Justified Belief? URL: https://www.andrew.cmu.edu/user/kk3n/epistclass/goldmanjust.pdf (дата обращения: 17.07.2024).

Robert A. The Place of Testimony in the Fabric of Knowledge and Justification. American Philosophical Quarterly. Vol. 34. No 4. 1997, P. 405-422.

Sosa E. The Raft and the Pyramid: Coherence versus Foundations in the Theory of Knowledge. Midwest Studies in Philosophy. Vol. 5. No. 1. 1980. P. 3-26.

Бергер П., Лукман Т. Социальное конструирование реальности. Трактат по социологии знания. М.: Медум, 1995. 323 с.

Каримов А. Эпистемология добродетелей. Санкт-Петербург: Алетейя, 2019. 580 c.