Қазақ даласындағы әулиелер: дәстүр және сабақтастық :  Ғылыми мақала

Абзал Омирбай; Раушан Иманжусуп

doi:10.32523/2616-7255-2024-149-4-310-324

Авторы

Абзал Омирбай Евразийский Национальный Университет имени Л.Н. Гумилева https://orcid.org/0000-0001-7183-6428
Раушан Иманжусуп Евразийский Национальный Университет имени Л.Н. Гумилева https://orcid.org/0000-0001-5220-5540

DOI:

https://doi.org/10.32523/2616-7255-2024-149-4-310-324

Ключевые слова:

философия культуры; святые-аулие; культурный ландшафт; культурные традиции; религиозные практики; религиозные верования; Туркестанская область; казахская степь

Аннотация

В данной статье рассматривается феномен святых - аулие, их роль и значимость для казахской культуры. В качестве теоретической рамки используется подход философии культуры, когда аулие понимаются как важные акторы формирирования интелектуальных традиции казахской степи. В статье на основе большого эмпирического материала собранного в Туркестанской области дается описание особенностей социальных, культурных ролей аулие, их значимость для культурной памяти. Так, анализируются причины забвения, вытеснения и ревитализация в контексте социально-политических событий ХХ века. Рассматриваются сложные вопросы взаимного влияние ислама и мировосприятия кочевых тюрков, условия в которых происходило вытеснение знания об аулие. Отмечается, что с обретением Независимости по настоящее время идут поиски философских оснований роли сакральных, религиозных особенностей культурной памяти. Исследуя факты происхождения святых-аулие из культурного региона Туркестана, дан анализ сетевых особенностей распространения. Показано как исследуемые аулие были связаны друг с другом, и какую роль играла их деятельность для формирования интеллектуальных, в том числе религиозных традиций этого региона. В этом контексте ретроспективный анализ биографий аулие, раскрывает феномены сакральной географии Казахстана.

Скачивания

Данные скачивания пока недоступны.

Библиографические ссылки

«Киелі мекен»: Созақта «Бибі Мәриям» кесенесінің аумағаны тазалық жұмыстары ұйымдастырылды. 2024. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/ontustik/press/news/details/752823.

Dergaһ Yayinları. Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi. İstanbul, 1977. 399 v.

Milli Egitim Basımevi. İslam Ansiklopedisi. İstanbul, 1977. 487 v.

Алтай Х. «Құран Кәрим» қазақша мағына және түсінігі. Медине: «Құран Шәриф» баспасы, 1991. 893 б.

Әбдірахманов Б. Бекет-атаның сұпылық жолы. Алматы: «Нұрлы әлем», 2010. 248 б.

Биболатұлы Б. Зикзал. Астана: «Ғылым» баспасы, 2017. Т. 1. 912 б.

Кустаев М. Құран Кәрім орысша-қазақша. Алматы: ТОО «ЛантарТрейд», 2019. 819 б.

Қазақстан Республикасының Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы заңы, 15 қаңтар 1992 жыл, №1125-XII Заңы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z920004000.

Қазыналы Оңтүстік. Т. 22: 5-кітап: әз әулиелер. Алматы: «Нұрлы Әлем», 2011. 288 б.

Қондыбай С. Байырғы қазақ дүниетанымының негіздері. Энциклопедиялық басылым. Алматы: «Қазақ тілі» баспасы, 2018. 480 б.

Құран Кәрим. Мағыналар және түсіндірмелерінің аудармасы. Алматы, 2013. 776 б.

Құрбанқожаев С. Ясауимен байланысты аңыз әңгімелер. 2024. URL: https://azretsultan.kz/yasauimen-bajlanysty-a-yz-gimeler/.

Құрманов А. Қазақ баласы оқыдым, тоқыдым деседе, Бекасыл хазірет болама? 2013. URL: https://egemen.kz/article/25605-mashqur-zhusip-kopeyuly-qazaq-balasy-oqydym-toqydym-dese-de-bekasyl-khaziret-bol.

Нысанбаев Ә. Қазақстан Ұлттық энциклопедия. Алматы: «Қазақстан энциклопедиясының» Бас редакциясы, 1999. 720 б.

Олжабай С. Қазаншы ата немесе тайқазанды құйған шебер Созақта жерленген бе? 2022. URL: https://okg.kz/post?id=29713&slug=qazanshy-ata-nemese-taiqazandy-quigan-sheber-sozaqta-zherlengen-be.

Слямбек Қ. Қазақстандағы әйел-ана кесенелері. 2020. URL: https://massaget.kz/ruhani_jangyiru/kazakstandagyi-ayel-ana-keseneler-karashash-ana-60847/.

Тайжан Б. Ақбикеш мұнарасы қайта жаңғыртылады ма? 2016. URL: https://egemen.kz/article/105642-aqbikesh-munarasy-qayta-dganhghyrtyla-ma.

Хабибуллаев А. Козы Ходжа ибн Хафиз Ходжа – ученый-богослов из Карнака. «Исламоведение в Казахстане: состояние, проблемы перспективы». Материалы международного круглого стола. 2014. С. 43-48.

Хабибуллаев А. Қозы қожа ибн Хафиз қожа Қалпа (Халифа) медресесі. Кітап және кітапхан. 2018, №4 (8). 58-63 б.